Kultura Srbije

Srpski kulturni identitet počiva na mešavini istočnih i zapadnih kulturnih obrazaca.Vizantijsko Carstvo je bilo poseban tip prožimanja i jedinstven spoj nasleđene rimske državne organizacije i pravnog sistema, nasleđene helenske kulture i hrišćanske vere u svom pravoslavnom obliku. Jedanaest vekova vladavine Vizantijskog carstva je značajno uticalo na srednjovekovnu duhovnost, umetnost i državnost Srbije, koje se ogledaju u kulturnom nasleđu istočnjačkog duha srpske kulture kroz pravoslavno hrišćanstvo, vizantijski stil gradnje, nastavak intelektualne snage, srednjovekovne manastire, ćirilicu. Na balkanskim prostorima je takođe primetan i uticaj viševekovne otomanske vladavine - nekoliko hiljada reči u srpskom jeziku poreklom su iz turskog jezika, dok se srpska nacionalna kuhinja u velikoj meri sastoji od prilagođenih orijentalnih jela.

Od 22. do 27. avgusta 2016. će u Beogradu biti održan 23. međunarodni (svetski) kongres vizantologa u organizaciji Vizantološkog instituta SANU. Svake pete godine Međunarodna asocijacija vizantologa (Association Internationale des Études Byzantines – A.I.E.B.) poverava organizovanje ovakvih kongresa jednom od svojih članova – određenom nacionalnom vizantološkom komitetu. Srpski vizantolozi će po treći put (1927, 1961, 2016) steći ovo priznanje, kojim su tri puta bili počastvovani još samo vizantolozi Grčke. 

Istorija naroda na tlu Srbije oduvek je bila burna, ostavivši iza sebe brojne tragove, naravoučenija, drevne nazive, poslovice, verovanja, običaje, tradiciju, mitove, legende, kazivanja, narodno graditeljstvo i poeziju koji su je vekovima označavali. Lepenski Vir u Đerdapu na obali Dunava trajno je naseljen još u šestom milenijumu pre n.e. U neolitu su nastala arheološka nalazišta poznata kao nosioci "starčevačke kulture" i"vinčanske kulture". Kontinuitet se ne prekida - Kelti, Skordisci, Anti, Sarmati, Roksolani, Tračani, Iliri, Grci, Rimljani, Vizantinci... Snaženje nemanjićke države prati procvat kulture. Rudno bogatstvo na toku reke Ibar i oko područja današnje Raške - nekadašnjeg centra srednjovekovne srpske države, prvenstveno korišćenje olova, cinka, gvozđa, bakra, srebra i zlata je omogućilo prosvetljenje i podstiče današnja istraživanja ovog područja zbog odgovarajućeg geomorfološkog potencijala za značajne privredne aktivnosti u prošlosti. Pisanjem biografija srpskih vladara rađa se originalna srpska književnost. Srpski srednjovekovni manastiri se nalaze u podrucju Fruske Gore na severu, duz dolina reka Morave i Ibra, do Kosova i Metohije. Kulturno nasleđe je često povezano za osećanjem ponosa i odgovornosti za očuvanje istorijskih, drevnih vrednosti i svedočanstava i tradicija koje predstavlja. Sačuvani srednjovekovni hramovi i vladarske zadužbine Srbije, veličanstveno islikane freskama i ukrašene ikonama, svedočanstva su o visokom nivou graditeljstva, umetnosti i slikarstva u srpskoj srednjovekovnoj državi. Najbolji graditelji narodne arhitekture Srbije - narodni graditelji su bili pečalbari, sezonski radnici i zidari iz nerazvijenih područja Srbije, sa svojim veštim preduzimačima, kao što su Crnotravci iz regiona Vlasine, po kojima su, vremenom, nazvani svi radnici iz južne i jugoistočne Srbije.

Listu nepokretnih kulturnih dobara Srbije čini 2109 spomenika kulture, 72 prostorno kulturno-istorijskih celina, 167 arheoloških nalazišta i 71 znamenito mesto. 
Kulturne ture Panacomp Zemlje Cuda posebno ističu umetnost i kulturu, nadahnuće svesti i srca, brojne akademske sadržaje i posebne iskustvene događaje, koji obuhvataju učešće posetilaca u doživljaju očuvanih običaja, predavanja po pozivu, koncerte, seminare i stručne skupove.....

Na listi nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije su UNESCOu predlozeni do sada : krsna slava, molitva - đurđevdanski obred, belmuž, običaj izlivanja i paljena ratarskih sveća, izrada pirotskog kačkavalja, pirotsko ćilimarstvo, filigranski zanat, klesarski zanat, pazarske mantije, zlakuska lončarija, kosovski vez, pevanje uz gusle, groktalica, pevanje iz vika, erski humor.  Tu su i kolo, kolo u tri i kolo u šest, "Rumenka", sviranje na gajdama, frulaška praksa, sviranja na kavalu, naivno slikarstvo Slovaka, "Lazarice" u Sirinićkoj župi, izrada drvenih čutura u selu Pilica, "Vukov sabor", ojkača, "Vranjska gradska pesma" i "Čuvanje Hristovog Groba". Centar za nematerijalno nasleđe Etnografskog muzeja priložio je Uneskovoj komisiji obimnu dokumentaciju koja na najbolji način ukazuje na značaj slave u srpskom narodu, pre svega kao simbola zajedništva. Slavski obred sastoji se iz prethrišćanskih, hristijanizovanih i hrišćanskih elemenata, što skupa učvršćuje religijski i nacionalni identitet i podržava kulturnu raznolikost